İrtifak hakları, bir taşınmaz mal üzerinde, başka bir taşınmaz malın ya da bir kişinin yararına kurulan ve bu taşınmaz malın kullanılmasını veya üzerinde tasarruf edilmesini sınırlayan haklardır. Bu haklar, taşınmaz malın mülkiyetine zarar vermeden, belirli bir yarar sağlamak amacıyla kurulurlar. İrtifak hakları, Medeni Kanun’da düzenlenmiş olup, taşınmazın yükümlü ve yararlanıcı tarafları arasında belirli bir ilişki kurar.

İrtifak Haklarının Çeşitleri

1. Geçit Hakkı: Bir taşınmaz mal sahibi, komşu taşınmaz mal üzerinde yol açma ve geçiş yapma hakkına sahiptir. Bu hak, özellikle yol bağlantısı olmayan taşınmazların kullanılabilirliğini artırmak için önemlidir.

2. Su Geçirme Hakkı: Bir taşınmaz mal sahibi, komşu taşınmaz mal üzerinden su geçirmek, su kanalı oluşturmak veya mevcut bir su kaynağını kullanmak için bu hakkı elde edebilir.

3. Kaynak Hakkı: Bu hak, bir taşınmaz mal sahibine, komşu taşınmaz mal üzerindeki su kaynağından yararlanma hakkı tanır.

4. Üst Hakkı: Bir taşınmaz mal sahibi, başka bir taşınmaz mal üzerinde yapı inşa etme veya mevcut bir yapıyı kullanma hakkına sahiptir. Bu hak, genellikle kat mülkiyeti uygulamalarında kullanılır.

5. İrtifak Hakkı: Genel anlamda, bir taşınmaz mal sahibinin başka bir taşınmaz maldan yararlanma hakkını ifade eder. Örneğin, bir enerji şirketinin elektrik direkleri dikme hakkı veya bir telekomünikasyon şirketinin kablo döşeme hakkı gibi.

6. Oturma Hakkı: Bu hak, bir taşınmaz malın sahibinin, başka bir kişiye taşınmaz üzerinde oturma ve kullanma hakkı tanımasıdır. Oturma hakkı, belirli bir süreyle sınırlı olabileceği gibi ömür boyu da olabilir.

7. Kullanma Hakkı: Bir taşınmaz mal sahibinin, başka bir taşınmaz malı belirli bir amaç için kullanma hakkıdır. Örneğin, bir arsa sahibinin komşu arsada tarım yapma hakkı gibi.

İrtifak Haklarının Kurulması ve Sona Ermesi

– Kurulması: İrtifak hakları, genellikle taraflar arasındaki anlaşma ile kurulurlar ve tapu siciline tescil edilerek geçerli hale gelirler. Ancak, kanundan doğan irtifak hakları da mevcuttur.

– Sona Ermesi: Bu haklar, taraflar arasındaki anlaşma ile sona erebilir, belirli bir süre sonunda kendiliğinden sona erer veya taşınmaz malın yok olması gibi durumlarda sona erer.

İrtifak hakları, taşınmaz malların kullanımını düzenleyen önemli hukuki mekanizmalardan biridir ve taraflar arasındaki ilişkileri belirlerken, taşınmazların değerini ve kullanılabilirliğini artırır.